EnglishKhi chúng ta bước vào năm 2024, ngành lâm nghiệp đặt mục tiêu kim ngạch xuất khẩu gỗ quay trở lại đỉnh năm 2022 là 17,5 tỷ USD. Thứ trưởng Nguyễn Quốc Trị tin rằng những mục tiêu này khá khó khăn, đặc biệt là trong bối cảnh xung đột chính trị kéo dài và khó đoán, tạo ra thách thức cho cả điểm đến và nguồn nguyên liệu xuất khẩu.
Trong năm 2023, ngành công nghiệp gỗ đặt mục tiêu xuất khẩu 17,5 tỷ USD.
Tuy nhiên, đến cuối tháng 12, kim ngạch thực tế gần đạt mức 14,5 tỷ USD. Xu hướng giảm này là dấu hiệu cần phải tổ chức lại nhanh chóng ngành công nghiệp, bao gồm nguyên liệu, sản phẩm và thị trường. Thứ trưởng Nguyễn Quốc Trị nhấn mạnh sự cần thiết của một đánh giá toàn diện trong hội nghị tổng kết năm của ngành lâm nghiệp.
Năm 2023 đã là một năm khó khăn đối với ngành công nghiệp gỗ khi nhu cầu giảm mạnh ở các thị trường xuất khẩu chính như Mỹ và EU, dẫn đến giảm đơn đặt hàng và buộc nhiều doanh nghiệp giảm quy mô sản xuất hoặc thậm chí phải đóng cửa.
Bước vào năm 2024, ngành lâm nghiệp đặt mục tiêu hồi sinh kim ngạch xuất khẩu về đỉnh của năm 2022, đạt 17,5 tỷ USD, tăng 21% so với năm 2023.
Thứ trưởng Nguyễn Quốc Trị nhận thức về những mục tiêu cao, đặc biệt trong bối cảnh xung đột chính trị kéo dài và khó đoán, tạo ra khó khăn cho cả đầu vào và đầu ra xuất khẩu.
Theo các hiệp hội ngành và các doanh nghiệp khác nhau, triển vọng cho ngành công nghiệp gỗ vào năm 2024 vẫn là không chắc chắn. Ông Đỗ Xuân Lập, Chủ tịch Hiệp hội Gỗ và Lâm sản Việt Nam (Viforest), chỉ ra rằng mặc dù có dấu hiệu của sự phục hồi thị trường, nhưng vẫn có rủi ro tiềm ẩn.
“Năm 2024, ngành gỗ vẫn phải đối mặt với bất ổn đáng kể. Tăng trưởng chung chậm, khoảng 10-12% so với các quý cuối năm 2023. Giải pháp then chốt trong năm 2024 là xây dựng ngành gỗ Việt Nam bền vững, dựa trên việc sử dụng gỗ được chứng nhận và sản phẩm phát thải carbon thấp”, ông Đỗ Xuân Lập nhận xét.
Ngoài thách thức từ thị trường, ngành công nghiệp gỗ đối mặt với những vấn đề hiện tại trực tiếp ảnh hưởng đến tính bền vững của nó, chẳng hạn như quy định chống phá rừng của EU, sản phẩm gỗ có phát thải carbon thấp và rủi ro từ nguyên liệu gỗ nhập khẩu.
Với sự suy giảm của thị trường và các quy định mới, năm 2024 có thể tiếp tục là một năm khó khăn cho ngành công nghiệp gỗ.
Lo ngại về triển vọng xuất khẩu gỗ được chia sẻ bởi ông Nguyễn Liêm, Chủ tịch CTCP Gỗ Lâm Việt, lưu ý rằng triển vọng xuất khẩu không rõ ràng, với đơn đặt hàng đầu năm 2024 đã có nhưng nhà máy vẫn chưa hoạt động đến công suất đầy đủ.
Trong khi những thách thức vẫn tồn tại, Mỹ vẫn là thị trường chiến lược cho ngành công nghiệp gỗ.
Sau khi căng thẳng thương mại Mỹ – Trung xảy ra vào năm 2018, Việt Nam đã vượt qua Trung Quốc và trở thành nguồn cung đồ nội thất lớn nhất cho thị trường Mỹ.
Ông Ngô Sỹ Hoài, Phó Chủ tịch kiêm Tổng Thư ký Viforest, cho biết Mỹ là quốc gia tiêu thụ đồ gỗ lớn nhất thế giới, chiếm khoảng 24-25 tỷ USD mỗi năm.
Phó Chủ tịch Viforest cho biết Bộ Thương mại Mỹ tiếp tục áp thuế chống bán phá giá và chống trợ cấp với một số mặt hàng nội thất của Trung Quốc. Điều này tạo ra lợi thế cho ngành gỗ Việt Nam.
Tuy nhiên, các doanh nghiệp cũng cần lưu ý nguy cơ Mỹ bị điều tra lẩn tránh thuế chống bán phá giá với một số mặt hàng gỗ của Việt Nam. Ông Hoài nhấn mạnh Việt Nam xuất khẩu gỗ sang Mỹ càng nhiều, rủi ro bị áp đặt thuế càng lớn.
Ông Phạm Quang Huy, Tham tán nông nghiệp Việt Nam tại Mỹ cho biết lạm phát tại thị trường Mỹ hiện đã hạ nhiệt, việc làm của người lao động đang tăng lên, đặc biệt là mảng xây dựng, điều này cho thấy xuất khẩu đồ gỗ vào thị trường Mỹ có thể tăng trưởng trở lại.
Mặt khác, tỷ lệ hàng tồn kho tại Mỹ dự báo đến cuối năm 2023 sẽ giảm dần. Đây là cơ hội để Việt Nam đẩy mạnh xuất khẩu mặt hàng gỗ và sản phẩm gỗ vào thị trường này trong thời gian tới.
“Nhà nhập khẩu đang mua hàng trở lại, tuy nhiên đơn hàng sẽ không còn lớn như trước đây. Để thị trường phục hồi tốt như trước và trong đại dịch phải cần thêm thời gian”, ông Huy nói.
Tham tán nông nghiệp Việt Nam tại Mỹ lưu ý môi trường pháp lý của Mỹ yêu cầu các sản phẩm gỗ nhập khẩu đảm bảo yếu tố bảo vệ môi trường, an toàn, doanh thu và thương mại công bằng.
“Mỹ không muốn có sản phẩm nào gây hại cho cảnh quan và rừng do các loài dịch hại xâm lấn, cũng như hàng buôn bán bất hợp pháp gây ảnh hưởng người tiêu dùng.
Ngoài ra, Mỹ cũng có những biện pháp chống bất lợi cho ngành công nghiệp trong nước, thông qua thuế chống bán phá giá, buôn bán bất hợp pháp…”, ông Huy nói.
Tham tán nông nghiệp Việt Nam tại Mỹ khuyến cáo các doanh nghiệp tuân thủ Nghị định 102 về hệ thống gỗ hợp pháp Việt Nam và thỏa thuận 301 giữa hai nước về khai thác và thương mại gỗ bất hợp pháp.
Trong đó, doanh nghiệp cần nhanh chóng cải thiện hệ thống quản trị, tăng cường trách nhiệm giải trình để quản trị rủi ro, minh bạch thông tin đầu ra – đầu vào bằng phần mềm kế toán thông minh, đồng thời theo dõi các vụ việc phòng việc thương mại trong ngành để có giải pháp ứng phó.
Ngoài ra, các doanh nghiệp cần phát triển sản phẩm mới có hàm lượng kỹ thuật, tính sáng tạo cao, thân thiện với môi trường… để tăng sức cạnh tranh ở thị trường tiêu thụ đồ gỗ lớn nhất thế giới này.
